Ένας από τους σπουδαιότερους μαθηματικούς του εικοστού αιώνα, ο γεννημένος στην Ουγγαρία Γιάνος Νόιμαν (Janos Neumann, 28 Δεκεμβρίου 1903 – 8 Φεβρουαρίου 1957), (περισσότερο γνωστός ως Τζον φον Νόιμαν - τον γερμανικό τίτλο φον τον αγόρασε ο πατέρας του το1913[1][2]), προσέφερε σε πάμπολλους κλάδους,[3] όπως μαθηματικά, φυσική, οικονομικά, πληροφορική. Από μικρό παιδί έδειξε τα μεγάλα του χαρίσματα, όταν σε ηλικία 6 ετών μπορούσε να διαιρέσει 8ψήφιους αριθμούς από μνήμης, και να απαγγέλλει από μνήμης αρχαίους κλασσικούς. Σε ηλικία 8 ετών ήξερε ήδη μαθηματική ανάλυση. Σε ηλικία 23 ετών δίδασκε στο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου, όπου και ήταν ο νεότερος καθηγητής που υπήρξε ποτέ. Στην ίδια ηλικία απέκτησε το διδακτορικό του στα μαθηματικά από το Πανεπιστήμιο της Βουδαπέστης.
To 1930 όταν ο Χίτλερ ανέβηκε στην εξουσία, η οικογένεια του και αυτός μετακόμισαν στις Η.Π.Α.. Παρόλο που οι επιστήμονες της εποχής δεν φημίζονταν για την επιμέλεια στο ντύσιμό τους, ο Τζον φον Νόιμαν ήταν ντυμένος πάντα άψογα και του άρεσε το ποτό και το φαγητό. Μέχρι τα 25 του είχε δημοσιοποιήσει 10 σημαντικές εργασίες και, μέχρι τα 30 του, γύρω στις 36. Το 1933 του προτάθηκε από το Πανεπιστήμιο Πρίνστονμια θέση καθηγητή στο Ινστιτούτου Προηγμένων Ερευνών (Institute for Advanced Study) την οποία δέχτηκε και βρέθηκε μαζί με γνωστούς επιστήμονες της εποχής όπως ο Άλμπερτ Αινστάιν, ο Κουρτ Γκέντελ κ.α.[4][5] Ακολούθως το 1937 απέκτησε την αμερικανική υπηκοότητα[1] ενώ το 1938 του απονεμήθηκε το Βραβείο Bôcher.[6]
Παντρεύτηκε δύο φορές. Η πρώτη του σύζυγος ήταν η Μαριέτ Κιοβέσι με την οποία παντρεύτηκαν το 1930 και απέκτησαν ένα παιδί, τη Μαρίνα φον Νόιμαν, η οποία είναι διακεκριμένη καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Μίσιγκαν, ενώ χώρισαν το 1937. Ένα χρόνο μετά το διαζύγιο του(το 1938) παντρεύτηκε την Κλάρα Νταν[1].
Ο φον Νόιμαν διαγνώστηκε με καρκίνο στα οστά ή στο πάγκρεας το 1957, πιθανότατα από την υπερβολική του έκθεση σε ραδιενέργεια, όταν παρατηρούσε τις δοκιμές της ατομικής βόμβας στον Ειρηνικό, ή κατά τη μετέπειτα εργασία του με πυρηνικά όπλα στο Λος Άλαμος. Πέθανε λίγους μήνες μετά τη διάγνωση του από υπερβολικούς πόνους. Έγραψε 150 δημοσιοποιημένα άρθρα σε όλη του την ζωή: 60 σε καθαρά μαθηματικά, 20 στη φυσική και 60 σε εφαρμοσμένα μαθηματικά
πηγή: el.wikipedia.org
